Jurek Bitschan, ur. 29 listopada 1904 w Czeladzi-Piaskach, zm. 21 listopada 1918 we Lwowie – polski gimnazjalista, harcerz, Orlę Lwowskie, jeden z najmłodszych obrońców Lwowa. Po rozpoczętej w listopadzie 1918 polskiej obronie Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej pragnął wziąć udział w walkach. Pomimo braku zgody ze strony ojczyma, dr. Romana Zagórskiego (znanego lekarza z lwowskiego Kulparkowa), w dniu 20 listopada 1918 opuścił dom i udał się w rejon walk. Pozostawił list, w którym napisał:
„Kochany tatusiu! Idę dzisiaj zameldować się do wojska. Chcę okazać, że znajdę tyle sił, by służyć i wytrzymać. Obowiązkiem moim jest iść, gdy mam dość sił, bo braknie ciągle ludzi do oswobodzenia Lwowa.”
Jurek dołączył do oddziału por. Petriego, nie chciano go zresztą tam przyjąć, gdyż nie wyglądał na 14 lat, jednak po usilnych prośbach zgodzono się by został. Przydzielono mu opiekuna chorążego Aleksandra Śliwińskiego. Jurek Bitschan, choć dostał rozkaz aby stać na warcie, poszedł do ataku w pierwszym szeregu.
Rano, 21 listopada 1918 r. rozpoczęła się walka na Cmentarzu Łyczakowskim. Ukraińcy, doświadczeni Strzelcy Siczowi, strzelali ze znajdujących się naprzeciw koszar przy ul. św. Piotra. Jurek schronił się za jednym z pomników, ale został ranny w obie nogi. Dotarł do niego sanitariusz, ostrzał był tak silny, że nie można go było wynieść. Sanitariusz, który sam został ranny, zdołał jedynie przykryć go płaszczem i schować między nagrobkami. Na drugi dzień, gdy walki ustały, martwego Jurka odnalazł ojczym.
Jego matka walczyła w tym czasie na innym odcinku jako komendantka Ochotniczej Legii Kobiet.
Jurek Bitschan został pochowany w katakumbach na Cmentarzu Obrońców Lwowa. W 1922 pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Walecznych.
foto: Danuta B. Łomczewska / EAST NEWS
Jego pamięci powstała popularna w okresie międzywojennym „Ballada o Jurku Bitschanie” do słów poetki Anny Fischerówny, która poświęciła mu wiersz zatytułowany „Jurek Bitschan”, w którym pisała:
- Mamo najdroższa bądź zdrowa
- Do braci idę w bój
- Twoje uczyły mnie słowa
- Nauczył przykład Twój…
W walkach we Lwowie do 22 listopada wzięło udział z bronią w ręku lub w służbach pomocniczych 6022 osób, w tym 1374 uczniów szkół powszechnych, średnich oraz studentów. 2640 walczących nie przekroczyło 25 roku życia. Zginęło 439 Polaków, wśród nich było 109 uczniów szkół średnich, 76 studentów oraz kilkunastu uczniów szkół podstawowych.
Po zakończeniu walk marszałek Józef Piłsudski w uznaniu bohaterstwa mieszkańców odznaczył miasto Krzyżem Virtuti Militari.
Art. JZ, źródła: wiki, niezalezna.pl