Józef Piłsudski do Polaków. Myśli mowy i rozkazy

Połączenie nazwisk Józefa Piłsudskiego i Bohdana Urbankowskiego daje z reguły efekt piorunujący. Gdy dwa lata temu wznawiano fundamentalną pracę tego drugiego „Marzyciel i strateg” żałowałem, że autor ten nie napisał nic nowego poświęconego Marszałkowi. To rozczarowanie ustąpiło, gdy wziąłem do ręki najnowsze wydawnictwo zredagowane przez autora „Filozofii czynu”.

Nakładem wydawnictwa „Biały Kruk” ukazała się znakomita książka pod tytułem „Józef Piłsudski do Polaków”. Stopięćdziesiąta rocznica urodzin Józefa Piłsudskiego jest okazją do wydania nowych książek jemu poświęconych, ale stawiam dolary przeciw orzechom, że recenzowana pozycja będzie walczyła o najwyższą pozycję spośród tych, które ukażą się w roku obecnym. O jej wartości świadczy zarówno nazwisko osoby odpowiedzialnej za redakcję, renomowane wydawnictwo, jak i jakość wydania.

Książka składa się ze szkicu biograficznego oraz dwóch części na które składają się „Myśli” oraz „Pisma, mowy i rozkazy” Komendanta. Kilkudzisięciostronicowy szkic biograficzny jest nim tylko z nazwy. Nie znajdziemy tu mnóstwa szczegółów z życia Józefa Piłsudskiego. Te dostępne są w wielu książkach czy w internecie. W tekście ujawnia się olbrzymia erudycja Bohdana Urbankowskiego oraz jego fascynacja Marszałkiem, która trwa od kilkudziesięciu lat. Odnajdziemy jej obecność właśnie w szkicu, gdzie autor dzieli się wspomnieniami o wcześniejszych wydaniach książek poświęconych Naczelnikowi Państwa. Szkic biograficzny czyta się jednym tchem, poznając źródła inspiracji części jego wystąpień i tekstów. Częstotliwość odwoływania się do Napoleona, polskich poetów romantycznych czy wreszcie do ideologów pokroju Marksa uświadamia, jakie były priorytety Józefa Piłsudskiego. Nawet w czasach redagowania pism socjalistycznych dużo większa wagę przykładał on do idei niepodległości niż ideologii..

Rozprawia się także Bohdan Urbankowski z mitami, które narosły wokół Józefa Piłsudskiego szczególnie w aspekcie wydarzeń roku 1920. Nie ogranicza się tylko do analizy pozycji książkowych. Polemizuje także z obecnymi w internecie kłamstwami dotyczącymi autorstwa planu bitwy warszawskiej czy rzekomej ucieczki do Aleksandry Szczerbińskjej w najgorętszym okresie wojny z bolszewikami.

Podstawą do wyboru tekstów stały się Pisma zbiorowe wydane w latach trzydziestych ubiegłego wieku. Zbiór tekstów, spośród których mógł czerpać Urbankowski jest niezwykle bogaty, co żaden sposób nie powinno dziwiąc jeśli weźmie się pod uwagę spuściznę literacką Pierwszego Marszałka Polski. Część pierwszą czyli „Myśli”, Bohdan Urbankowski podzielił na kilka działów: „O Polsce i Polakach”, „Carat i jego dziedzictwo”, „Socjalizm”, „W rycerskim kręgu” i „O sobie samym do potomności”.  Takie ujęcie znakomicie ułatwia odnalezienie cytatów związanych z różnymi aspektami życia i działalności Komendanta. Niektóre z myśli nie są najmilsze dla czytających. Sam Marszałek nie był osoba o łatwym charakterze i swoje przemyślenia oraz doświadczenia życiowe wyrażał w dość ostrej formie.

„Myśli, mowy i rozkazy” stanowią najobszerniejszą część książki. Zawarte w niej teksty pochodzą zarówno z okresu pracy konspiracyjnej w PPS, działalności w Związkach Strzeleckich, walk legionowych czy wydarzeń majowych 1926 r. Uznanie w oczach Bohdana Urbankowskiego znalazły także teksty dotyczące naszych wschodnich sąsiadów, pisane przez Marszałka (a nie jego współpracowników) w dramatycznych latach walk z bolszewikami. Odnajdziemy także wśród nich tekst poświęcony powstaniu styczniowemu, setnej rocznicy śmierci Napoleona czy pochówkowi Juliusza Słowackiego na Wawelu. Każdy z wybranych fragmentów pisarskiej spuścizny Józefa Piłsudskiego jest świadectwem jego znakomitej umiejętności władania piórem i budowania nastroju. Umiejętność grania na uczuciach zarówno współczesnych jak i potomnych, to dar, który dany jest wyjątkowo nielicznym.

Wydawnictwo „Biały Kruk” dołożyło niemałą cegiełkę do tego, abyśmy otrzymali książkę ocierającą się o doskonałość. Znakomity papier, dobór zdjęć, jakość wykonania powodują, że wraz zawartością merytoryczną kwalifikuje ją do stania  w pierwszym rzędzie woluminów składających się na zbiór każdego szanującego polską tradycję bibliofila.

Mankamentami, które nie pozwalają wystawić książce najwyższej oceny są drobne błędy, które się w niej znalazły. W 1920 r. Józef Piłsudski nie był jeszcze żonaty z Aleksandrą Szczerbińską. Dzień 15 sierpnia, to Święto Wniebowzięcia, a nie Wniebowstąpienia Najświętszej Maryi Panny. Dwa błędy popełniono w opisach fotografii. Na stronie 87 widać Bolesława Jędrzejowskiego, a nie Jędrzejewicza, a na stronie 96 front wołyński, to rok 1916, a nie 1915. Nie zmieniają one ogólnej oceny recenzowanej pozycji, która znakomicie wpisuje się w upamiętnienie dzieła Marszałka.

Recenzent:
insp. ZS Dariusz NOWIŃSKI

Ocena recenzenta:
Temat i treść – 10/10
Język, styl i kompozycja tekstu – 10/10
Forma wydawnicza –  9/10

Informacje o publikacji
Tytuł: Józef Piłsudski do Polaków. Myśli, mowy i rozkazy
Szkic biograficzny i wybór tekstów: Bohdan Urbankowski

Wydawnictwo: Biały Kruk
Rok wydania: 2017
Liczba stron: 200
Format: 205 x 250 mm
Okładka: twarda
ISBN: 978-83-7553-225-8